Coraz więcej przypadków raka jelita u młodszych osób. Lekarze: ryzyko jest ogromne
Zmiana trendów w badaniach przesiewowych na raka jelita grubego
Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, które dotychczas kojarzone były głównie z osobami powyżej pięćdziesiątego roku życia, coraz częściej zaczynają obejmować młodsze grupy wiekowe. Szczególnie zauważalny jest wzrost zainteresowania diagnostyką wśród osób w wieku 45–49 lat, wśród których liczba wykonywanych badań zwiększyła się w ostatnich latach aż o 62%. Takie zmiany przynoszą wymierne korzyści, umożliwiając wykrywanie nowotworów na bardzo wczesnym etapie, co w konsekwencji daje nawet 90% szans na skuteczne leczenie. Jednak wraz z tym pojawiają się także nowe wyzwania natury społecznej i psychologicznej.
Aktualizacja wytycznych napędza wcześniejszą diagnostykę
Przełomowym momentem okazała się decyzja American Cancer Society z 2018 roku, która obniżyła rekomendowany wiek rozpoczęcia badań przesiewowych z 50 do 45 lat. Wprowadzenie tej zmiany, szeroko omawianej zarówno w mediach, jak i środowisku medycznym, znacząco zwiększyło świadomość społeczną na temat profilaktyki raka jelita grubego.
W efekcie coraz więcej czterdziestolatków decyduje się na wykonanie kolonoskopii i innych testów przesiewowych, dzięki czemu znacznie częściej wykrywane są zmiany przedrakowe lub stany w bardzo wczesnym stadium nowotworu. Ta tendencja wpływa bezpośrednio na lepsze rokowania i większe szanse na całkowite wyleczenie.
Kto jest najbardziej narażony na rozwój raka jelita?
W Polsce standardowe zalecenia przewidują kolonoskopię przesiewową dla osób w wieku od 50 do 75 lat, powtarzaną co 10 lat, o ile wynik jest prawidłowy. Osoby, które mają obciążenie rodzinne, powinny zacząć badania wcześniej — zwykle około 40. roku życia lub nawet 10 lat przed momentem diagnozy u najbliższego krewnego. Co więcej, istnieją rzadkie przypadki, gdy ryzyko nowotworu jest znacząco podwyższone już przed czterdziestką.
„W populacji istnieje niewielka grupa osób — poniżej 1% — z wrodzonym defektem genetycznym, u których rak jelita grubego rozwinie się niemal na pewno, i to w ciągu pierwszych czterech dekad życia” — wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Paluszkiewicz w rozmowie z Medonetem.
Profesor dodaje, że to wyzwanie nie tylko medyczne, ale i społeczne — mowa o trudnej rozmowie z młodymi osobami, które muszą zmierzyć się z koniecznością leczenia, a czasem nawet z okaleczeniami ratującymi życie. Genetyczny defekt może bowiem sprzyjać powstaniu nowotworów także w innych narządach.
Kolonoskopia – podstawowe i skuteczne badanie
Rozpoznanie raka jelita grubego opiera się najczęściej na kolonoskopii, która pozwala jednocześnie na pobranie wycinków do badania mikroskopowego. To badanie, choć często uważane za trudne i nieprzyjemne, pozostaje najskuteczniejszą metodą diagnostyki i usuwania zmian przednowotworowych.
„Kolonoskopia uchodzi za badanie bolesne, nieprzyjemne, wręcz brutalne, przez co wielu ludzi jej unika” — przyznaje prof. Paluszkiewicz.
Niemniej jednak ryzyko powikłań pozostaje bardzo niskie, zwłaszcza w doświadczonych ośrodkach medycznych. Endoskopiści często mają możliwość wcześniejszego przerwania badania, jeśli uznają to za konieczne dla bezpieczeństwa pacjenta lub gdy dalsza kontynuacja nie przyniosłaby rzetelnych wyników.
„Doświadczeni endoskopiści bardzo rzadko odnotowują poważne powikłania. Ich praktyka pozwala na przerwanie badania, jeśli kontynuacja byłaby niebezpieczna lub nieefektywna” — podkreśla ekspert.
Kolonoskopia wyróżnia się spośród innych metod diagnostycznych tym, że pozwala na bezpośrednią wizualizację zmian, pobranie wycinka do badania histopatologicznego oraz usunięcie polipów, nim rozwiną się w pełnowymiarowego raka.
Profilaktyka i diagnostyka: dwa różne podejścia
Warto rozróżnić programy przesiewowe, przeznaczone dla osób bez objawów, od diagnostyki objawowej, kiedy pacjent zgłasza niepokojące sygnały takie jak krew w stolcu, anemia czy nawracające biegunki. W przypadku diagnostyki objawów ścieżka postępowania jest bardziej pilna i inna niż w programie przesiewowym.