Jadalne grzyby też mogą być groźne. Przed tym ostrzega sanepid
Niebezpieczeństwa ukryte w jadalnych grzybach
Coraz częściej słyszy się o zatruciach wywołanych spożyciem nawet jadalnych grzybów, takich jak popularny prawdziwek. Państwowa Inspekcja Sanitarna przestrzega, że pomyłki przy rozpoznawaniu gatunków to główna przyczyna zatruć, ale równie groźne bywają błędy związane z przechowywaniem czy transportem. Dlaczego więc zbieranie grzybów wymaga szczególnej ostrożności? Na co zwrócić uwagę, zwłaszcza gdy w grę wchodzą dzieci, osoby starsze czy kobiety w ciąży? Warto poznać te fakty i unikać ryzyka.
Kiedy jadalne grzyby mogą nas poważnie zaszkodzić?
Nawet najlepsze gatunki borowików mogą stać się groźne, gdy nie przestrzega się podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas grzybobrania. Sanepid podkreśla, że aż 90% zatruć wynika z pomyłek w rozpoznaniu gatunków grzybów. Szczególnie niebezpieczne są:
- Pomyłki gatunków – na przykład kanię czubajkę czy gąskę zieloną łatwo pomylić ze śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym. Cechy diagnostyczne często są widoczne dopiero u dojrzałych okazów, dlatego bardzo ważna jest ostrożność przy zbieraniu młodych grzybów.
- Zbyt młode lub stare okazy – młode kapelusze mogą nie mieć wyraźnych cech charakterystycznych, a starsze szybko ulegają zepsuciu, co może prowadzić do zatruć pokarmowych.
- Transport w folii zamiast w koszyku – plastikowe torby powodują „parowanie” grzybów, co sprzyja rozwojowi bakterii i zakażeniom.
- Zbieranie grzybów z zanieczyszczonych terenów – grzyby mogą kumulować metale ciężkie, takie jak ołów czy rtęć, szczególnie w pobliżu dróg lub w miejscach przemysłowych, co stanowi dodatkowe zagrożenie dla zdrowia.
Gdy masz wątpliwości co do rodzaju zebranych grzybów, skonsultuj się z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną. Poradę certyfikowanego grzyboznawcy można uzyskać bezpłatnie.
Objawy zatrucia grzybami i jak szybko reagować
Typowe symptomy zatrucia, takie jak nudności, wymioty, bóle brzucha czy gorączka, pojawiają się najczęściej po 2 do 6 godzinach, chociaż czasem mogą wystąpić nawet po 24 godzinach, gdy toksyny uszkodzą wątrobę lub nerki. W takich sytuacjach szybka reakcja jest kluczowa.
Co zrobić, gdy pojawią się objawy zatrucia?
- Natychmiast dzwoń na numer alarmowy 112 lub 999 – nie zwlekaj, nie oczekuj, że dolegliwości same ustąpią.
- Zabezpiecz resztki potraw lub pozostałości surowych grzybów – to pomoże lekarzom w identyfikacji rodzaju zatrucia.
- Wymioty można wywołać jedynie po konsultacji z dyspozytorem, by nie zaszkodzić choremu.
- Unikaj podawania mleka i alkoholu, gdyż mogą one przyspieszyć wchłanianie toksyn i pogorszyć stan pacjenta.
W przypadku pojawienia się objawów u kilku osób z tego samego gospodarstwa domowego, należy traktować wszystkich jako zatrutych – ze szczególnym uwzględnieniem dzieci.
Kto powinien zachować szczególną ostrożność?
Grzyby są cennym, choć ciężkostrawnym pokarmem, który bywa niebezpieczny dla określonych grup osób. Należą do nich:
- Dzieci do 12. roku życia – ich układ pokarmowy jeszcze nie radzi sobie z substancją zwaną chityną, obecna w ścianach komórkowych grzybów.
- Osoby starsze – z wiekiem obniża się produkcja soków trawiennych, a u seniorów często występują dodatkowe schorzenia przewodu pokarmowego.
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią – toksyczne związki zawarte w grzybach mogą przedostać się do krwiobiegu płodu lub do mleka matki.
- Pacjenci z chorobami wątroby, nerek i przewodu pokarmowego – ich organizmy gorzej radzą sobie z usuwaniem toksyn i metali ciężkich z organizmu.
Przedstawiciele tych grup powinni ograniczyć spożywanie grzybów albo wybierać wyłącznie dobrze ugotowane i suszone, spożywane w niewielkich ilościach.
Sanepid przypomina – bezpieczeństwo przede wszystkim
Państwowa Inspekcja Sanitarna wskazuje, że kluczem do bezpiecznego grzybobrania jest dobra znajomość gatunków oraz stosowanie się do zasad przechowywania i transportu. Warto mieć świadomość, że obróbka termiczna oraz mrożenie nie neutralizują zawsze wszystkich toksyn, dlatego podstawą jest prawidłowy wybór i selekcja grzybów już na etapie zbierania.
„9 na 10 zatruć grzybami to efekt pomyłki gatunków lub nieprawidłowego postępowania z zebranymi okazami” – przypomina Sanepid.
Nigdy nie lekceważ objawów zatrucia i nie wahaj się prosić o pomoc specjalistów. Grzybobranie jest przyjemnością, ale też odpowiedzialnością, dlatego warto być dobrze przygotowanym.