Gdzie w Polsce są schrony? Jak zadbać o swoje zdrowie i bezpieczeństwo w razie wojny?

Wojna w Ukrainie jako przypomnienie o zagrożeniach

Polacy ponownie uświadomili sobie, jak nieprzewidywalna jest polityka Rosji i że nie można wykluczyć wybuchu konfliktu zbrojnego. W związku z tym wzrosły wydatki na obronę, a Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) emitowało alarmujące komunikaty. Debaty na temat obiektów zbiorowej ochrony spowodowały, że słowo „schron” zyskało na aktualności. Warto zatem poznać zdrowotne ryzyka współczesnej wojny, metody odnalezienia najbliższego miejsca ukrycia oraz dowiedzieć się, co naprawdę czeka za stalowymi drzwiami.

• Polska dysponuje ponad 224 tysiącami miejsc doraźnego schronienia – poznaj sposoby ich lokalizacji
• RCB wskazuje na rosnące zagrożenia hybrydowe, przy jednoczesnym umiarkowanym ryzyku użycia broni biologicznej
• Nowe przepisy MSWiA nakładają obowiązek wyposażenia schronów w łóżka, apteczki oraz zapasy żywności i wody

Broń XXI wieku – jakie zagrożenia dla zdrowia cywilów?

Niegdyś atak na Polskę był jedynie teoretycznym scenariuszem, jednak obecnie raport Rządowego Centrum Bezpieczeństwa z lipca 2024 roku wyraźnie wskazuje na wiele zagrożeń: hybrydowe działania, dezinformację oraz potencjalne użycie broni chemicznej, biologicznej i radiologicznej.

Analizy pokazują, że choć „bomba biologiczna” jest technologicznie możliwa, to w naszym regionie ryzyko jej zastosowania ocenia się jako niskie do umiarkowanego, głównie z powodu surowego nadzoru nad patogenami oraz obowiązujących konwencji międzynarodowych.

 

 

Wojna to jednak nie tylko zagrożenie bronią masowego rażenia. Ataki w miastach niosą za sobą liczne obrażenia odłamkowe, oparzenia chemiczne, a także nagłe zawały serca wywołane stresem oraz wzrost chorób infekcyjnych, zwłaszcza gdy infrastruktura sanitarna zostaje zniszczona. WHO podkreśla, że najsilniejsze zagrożenia po zniszczeniach to choroby biegunkowe, żółtaczka typu A i E czy dur brzuszny, a skażenie wody substancjami toksycznymi może dodatkowo zwiększać ryzyko zakażeń.

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (ICRC) zwraca uwagę, że gęsta zabudowa znacznie powiększa liczbę ofiar cywilnych, utrudnia dostęp służb ratowniczych i potęguje urazy psychiczne. Dlatego szybka ewakuacja do bezpiecznego miejsca może decydować nie tylko o przeżyciu w trakcie pierwszego ataku, lecz także w kolejnych dniach.

Gdzie znaleźć schron? Mapa i oznakowanie miejsc ukrycia

Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej zakończyła już inwentaryzację pełnowymiarowych schronów oraz miejsc doraźnego schronienia (MDS). Według stanu na marzec 2025 roku w Polsce znajduje się:

• 1 903 pełnowymiarowe schrony,
• 8 719 ukryć,
• ponad 224 tysiące miejsc doraźnego schronienia.

Łącznie mogą one pomieścić niemal 49 milionów osób. Aby szybko zlokalizować najbliższe miejsce ochrony, warto skorzystać z publicznej aplikacji „Schrony”, która po wpisaniu adresu pokazuje obiekty oznaczone kolorystycznie: zielony – MDS, niebieski – ukrycie, czerwony – schron.

Na terenie obiektów należy szukać pomarańczowych znaków obrony cywilnej lub napisów „UKRYCIE” bądź „SCHRON”.

Kiedy zacząć się ukrywać? W poradniku „Bądź gotowy” RCB podaje, że sygnał modulowany trwający trzy minuty oznacza ogłoszenie alarmu i konieczność natychmiastowego udania się do miejsca schronienia, zabierając ze sobą tzw. plecak ewakuacyjny. Po odwołaniu alarmu (dźwięk ciągły przez trzy minuty) można wrócić do domu, lecz należy pozostawać w gotowości na zmiany sytuacji związanej ze skażeniem lub nowymi zagrożeniami.

Warto też pamiętać, że od 2026 roku nowa „ustawa schronowa” nakłada obowiązek, by każda większa inwestycja mieszkaniowa umożliwiała przekształcenie części budynku w MDS. Samorządy mają obowiązek udostępnić listę takich obiektów, a właściciele powinni oznakować i utrzymywać drogi ewakuacyjne.

Co znajduje się w schronach i jak się do nich przygotować?

Zaproponowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji projekt rozporządzenia z kwietnia 2025 roku zobowiązuje do wyposażenia każdego schronu w:

• łóżka lub maty dla przynajmniej połowy osób przewidzianych do schronienia,
• 3 litry wody pitnej na dobę na osobę,
• niepsującą się żywność,
• latarki i radioodbiorniki,
• apteczki z podstawowymi lekami i materiałami opatrunkowymi na każde 20 osób.

W miejscach przeznaczonych dla ponad 300 osób wymagana jest także własna studnia lub niezależny punkt poboru wody.

 

 

Pomimo tych zabezpieczeń, specjaliści od zarządzania kryzysowego zalecają wyposażenie własnego „pakietu 72-godzinnego” – niewielkiego plecaka ze stałymi lekami, dodatkowymi dwoma litrami wody, pożywnymi batonami lub konserwami, dokumentami, powerbankiem, latarką czołową oraz podstawowymi akcesoriami higienicznymi. Osoby z niepełnosprawnościami powinny dodatkowo przygotować zapasowe baterie do sprzętu medycznego czy części zamienne do wózków inwalidzkich.