To może być przełom w medycynie. Takie objawy mogą zdradzić SM na długo przed diagnozą

Najnowsze badania z Kanady wskazują, że depresja, lęk oraz różnorodne nieswoiste dolegliwości mogą pojawiać się wiele lat przed pierwszym rzutem stwardnienia rozsianego (SM). Sprawdźmy, co udało się ustalić naukowcom, jakie implikacje ma to dla pacjentów i dlaczego wyniki te na razie nie stanowią narzędzia diagnostycznego.

Wczesne objawy psychiczne – nawet 14–15 lat przed diagnozą

Coraz więcej dowodów naukowych sugeruje istnienie fazy prodromalnej SM, która może trwać od kilku miesięcy do nawet wielu lat. W tym okresie pacjenci korzystają częściej z opieki medycznej z powodu niespecyficznych symptomów, takich jak przewlekłe zmęczenie, przewlekły ból, zaburzenia snu, a także objawy psychiczne – m.in. zaburzenia nastroju czy stany lękowe.

Eksperci z Europejskiego Komitetu ds. Leczenia i Badań w SM (ECTRIMS) podkreślają, że takie symptomy pojawiają się jeszcze zanim wystąpią typowe objawy demielinizacji układu nerwowego. Choć na dzień dzisiejszy nie służą one do samodzielnego rozpoznania SM, wzbudzają zainteresowanie badaczy i mogą wskazywać na konieczność obserwacji pacjenta.

Wcześniejsze prace badawcze, jak chociażby te realizowane przez Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej i opublikowane w czasopiśmie Neurology, dowiodły, że u osób później zdiagnozowanych ze stwardnieniem rozsianym znacznie częściej diagnozowano nieznaną wcześniej depresję oraz zaburzenia lękowe już kilka lat przed postawieniem właściwej diagnozy. Takie obserwacje zgłaszane są także przez organizacje pacjenckie, takie jak MS Society.

Nowe badania wykazują sygnały nawet 15 lat wcześniej

Przełomowe badanie opublikowane 1 sierpnia 2025 roku w JAMA Network Open obejmowało grupę 2038 osób chorych na SM oraz 10 182 osoby z grupy kontrolnej. Analiza danych medycznych sięgających aż 25 lat wykazała, że:

• wiele wizyt związanych ze zdrowiem psychicznym oraz niespecyficznymi dolegliwościami miało miejsce już 14–15 lat przed oficjalnym rozpoczęciem choroby,
• zwiększone korzystanie z opieki psychiatrycznej obserwowano około 12 lat przed rozpoznaniem SM,
• konsultacje u neurologów i okulistów nasilały się 8–9 lat przed pierwszym rzutem choroby.

Autorzy badań zaznaczają, że nie można jednoznacznie potwierdzić przyczynowości tych objawów ze SM – niniejsze wyniki jedynie pokazują pewne wzorce w korzystaniu z opieki medycznej.

Co oznaczają te odkrycia dla pacjentów i lekarzy?

To, że osoba cierpi na depresję, nie oznacza automatycznie, iż jest to wczesny objaw SM. Zaburzenia psychiczne to symptomy nieswoiste, a ryzyko SM dotyczy analizy populacyjnej, nie pojedynczych przypadków. Mimo to zwiększają one czujność diagnostyczną, szczególnie gdy pojawiają się inne powtarzające się objawy neurologiczne.

Do sygnałów, które powinny skłonić do wizyty u lekarza rodzinnego, a w niektórych przypadkach także neurologa, należą:

• nawracająca depresja lub lęk pojawiające się jednocześnie z objawami neurologicznymi, takimi jak drętwienie, parestezje, nagłe zaburzenia widzenia lub zawroty głowy,
• przewlekłe, niewyjaśnione zmęczenie oraz neuropatyczny ból