Tyle powinien wynosić poziom cholesterolu. Aktualne wytyczne

Znaczenie cholesterolu dla organizmu

Choć cholesterol często niesprawiedliwie utożsamiany jest ze szkodą dla zdrowia, jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wykorzystuje się go m.in. do:

• budowy błon komórkowych,
• produkcji hormonów steroidowych, takich jak estrogeny, testosteron czy kortyzol,
• syntezy witaminy D,
• oraz tworzenia kwasów żółciowych, które wspomagają trawienie tłuszczów.

Większość cholesterolu wytwarzana jest przez wątrobę, a jedynie niewielka jego część pochodzi z pożywienia. W krwi cholesterol nie występuje samodzielnie, lecz transportowany jest w formie lipoprotein. Dwie najważniejsze frakcje to:

• LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości) – nazywany „złym” cholesterolem, ponieważ przenosi cholesterol z wątroby do naczyń i komórek, a jego nadmiar może powodować odkładanie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych,
• HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) – tzw. „dobry” cholesterol, który zbiera nadmiar LDL i transportuje go z powrotem do wątroby, gdzie jest usuwany z organizmu.

Kluczowe jest więc utrzymywanie odpowiedniego stosunku HDL do LDL — im wyższy poziom „dobrego” cholesterolu w stosunku do „złego”, tym korzystniej dla zdrowia serca.

Niebezpieczeństwa wysokiego poziomu cholesterolu

Podwyższony cholesterol LDL odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, tworząc niebezpieczne blaszki miażdżycowe, które stopniowo zwężają i usztywniają tętnice. Skutkuje to poważnymi konsekwencjami, takimi jak:

• zawał serca – wskutek zatkania naczyń krwionośnych w sercu,
• udar mózgu – spowodowany niedokrwieniem mózgu,
• nadciśnienie tętnicze, które wymaga większej pracy serca aby przepompować krew,
• oraz cukrzyca typu 2, ponieważ wysoki cholesterol często współistnieje z insulinoopornością i podwyższonym poziomem trójglicerydów.

Dodatkowo, lekarze coraz częściej zwracają uwagę na wskaźnik cholesterolu nie-HDL, który uwzględnia wszystkie frakcje „złego” cholesterolu i jest pomocny w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego.

Obowiązujące normy cholesterolu

Normy poziomu cholesterolu zmieniały się na przestrzeni lat. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, za akceptowalny poziom cholesterolu całkowitego uznawano nawet do 220 mg/dl dla kobiet i 270 mg/dl dla mężczyzn. Aktualnie jednak medycyna dąży do znacznie niższych wartości, zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Lipidologicznego:

• cholesterol całkowity (TC): poniżej 190 mg/dl (czyli mniej niż 5 mmol/l),
• cholesterol LDL (zły):
  • mniej niż 55 mg/dl dla osób z bardzo wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym,
  • mniej niż 70 mg/dl u osób z wysokim ryzykiem,
• cholesterol HDL (dobry):
  • powyżej 40 mg/dl u mężczyzn,
  • powyżej 45 mg/dl u kobiet,
• trójglicerydy (TG): poniżej 100 mg/dl (czyli < 1,1 mmol/l),
• oraz cholesterol nie-HDL, którego dopuszczalny poziom jest dopasowany do indywidualnego ryzyka sercowo-naczyniowego.

Warto regularnie wykonywać badania profilu lipidowego, nawet jeśli czujemy się dobrze, ponieważ podwyższony cholesterol nie daje typowych objawów i jest wykrywalny jedynie poprzez badania laboratoryjne.

Dlaczego warto kontrolować poziom cholesterolu?

Podtrzymywanie zdrowego poziomu cholesterolu zapobiega rozwojowi miażdżycy oraz chorób układu krążenia – głównych przyczyn zgonów na świecie. Zmiana stylu życia, w tym dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe, regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednie leczenie farmakologiczne mogą skutecznie obniżyć ryzyko powikłań.

Najnowsze badania i wytyczne medyczne pozwalają dostosować normy cholesterolu do indywidualnych potrzeb i ryzyka pacjenta, dlatego wiedza o aktualnych zaleceniach jest tak istotna dla zdrowia.