Tak czuje się człowiek przed udarem. Neurolog wyjaśnia, na co zwrócić uwagę

Udar mózgu – groźna choroba cywilizacyjna

Coraz częściej zdarza się, że udar mózgu dotyka osoby w młodszym wieku, a niestety, jego skutki mogą być bardzo poważne. Udar to nagłe zaburzenie krążenia w mózgu, które prowadzi do uszkodzenia tkanek nerwowych. W Polsce każdego roku odnotowuje się około 90 tysięcy przypadków tego zjawiska. W efekcie często dochodzi do trwałej niepełnosprawności, a niekiedy nawet do śmierci.

Charakterystyczne objawy udaru to między innymi paraliż jednej strony ciała, problemy z mową, pamięcią, koordynacją oraz zaburzenia czucia czy widzenia. Udar może także powodować dysfagię, czyli trudności z przełykaniem. W najbardziej dramatycznych przypadkach chory traci całkowitą samodzielność.

Mimo że udaru nie da się w pełni przewidzieć, organizm czasem daje sygnały ostrzegawcze w postaci tzw. miniudaru lub przemijającego niedokrwienia mózgu. To kilka dni lub godzin przed atakiem, kiedy pojawiają się krótkotrwałe objawy zwiastujące prawdziwy udar.

 

Dlaczego udar jest tak niebezpieczny?

Udar mózgu często pojawia się niespodziewanie i bez bólu, dlatego trudno go przewidzieć. Ta nagłość sprawia, że wiele osób nie zdąży podjąć szybkich działań ratunkowych. Jak tłumaczy dr hab. n. med. Jacek Staszewski, neurolog i ekspert w dziedzinie udarów, niemieckie określenie udaru, „der Schlaganfall”, dosłownie oznacza „uderzenie” – idealnie oddaje to charakter choroby.

„Niestety udaru nie jesteśmy w stanie przewidzieć — nie ma żadnych objawów, które mogłyby sugerować, że nadchodzi. Z drugiej strony, rzeczywiście u części pacjentów przed wystąpieniem udaru pojawiają się objawy ostrzegawcze nazywane miniudarem, lub przemijającym niedokrwieniem mózgu. I faktycznie jest to stan ostrzegawczy, przepowiadający możliwy udar.”

Neurolog podkreśla, że często objawy ostrzegawcze są ignorowane lub zgłaszane zbyt późno. Przy miażdżycowych udarach mózgu sygnały te mogą wystąpić u nawet połowy pacjentów i wymagają pilnej diagnostyki.

 

Objawy miniudaru – kiedy organizm wysyła sygnał:

Miniudar (TIA – transient ischemic attack) to krótkotrwałe zaburzenia neurologiczne przypominające udar, które pojawiają się nagle i ustępują w ciągu kilkunastu minut do godziny. W przeciwieństwie do pełnego udaru, nie powodują trwałego uszkodzenia mózgu, ale stanowią poważny sygnał alarmowy.

Dr Staszewski wymienia najczęstsze objawy miniudaru:

„Objawy przejściowego niedokrwienia mózgu są podobne jak przy udarze, czyli dochodzi do osłabienia siły mięśniowej lub sprawności kończyn po jednej stronie ciała lub zaburzeń mowy, zaburzeń widzenia, zaburzeń czucia, silnych zawrotów głowy.”

Kluczowa różnica polega na tym, że symptomy miniudaru ustępują bardzo szybko – zwykle w ciągu kilkunastu minut, lecz nie wolno ich bagatelizować.

„Jest to sygnał ostrzegawczy, że mogło dojść do czasowego „zamknięcia” jednego z naczyń wewnątrzczaszkowych. Naczynie to może samoistnie powrócić do swojej właściwej funkcji — dlatego objawy mijają, zazwyczaj jednak powracają one albo w ciągu najbliższych godzin, albo dni i to już jako udar.”

 

Co zrobić, gdy pojawią się objawy ostrzegawcze?

W przypadku wystąpienia symptomów miniudaru konieczna jest natychmiastowa konsultacja medyczna. Ważne jest, by nie zwlekać – nawet jeśli objawy ustąpiły całkowicie. Najlepiej wezwać pogotowie lub udać się do lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje pacjenta do szpitala.

„Jednym słowem, w każdej takiej sytuacji niezbędna jest pilna ocena medyczna np. w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego.”

Po zgłoszeniu się do lekarza wykonuje się szereg badań, które mają ocenić ryzyko wystąpienia pełnego udaru i zidentyfikować jego przyczynę. Zwykle obejmują one:

• dokładne badanie neurologiczne,
• badania obrazowe mózgu, takie jak tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI),
• dodatkowe badania naczyń krwionośnych, najczęściej ultrasonografię tętnic szyjnych (USG Doppler),
• laboratoryjne testy krwi, które oceniają m.in. czynniki krzepliwości oraz ryzyko miażdżycy,
• ewentualnie diagnostykę sercową, np. EKG lub echokardiografię, w celu wykrycia potencjalnych źródeł zatorów, takich jak migotanie przedsionków.

Wcześnie rozpoznany miniudar i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, np. leków rozrzedzających krew, czy zmian w stylu życia, znacznie zmniejszają ryzyko ciężkiego udaru mózgu i jego poważnych konsekwencji.

 

Udar nie musi być wyrokiem – bądź czujny!

Chociaż udar potrafi zaatakować niespodziewanie, rozpoznanie jego alarmujących sygnałów to podstawa skutecznego działania. Objawy takie jak nagłe osłabienie mięśni, problemy z mową czy zaburzenia widzenia nigdy nie powinny być ignorowane – nawet jeśli szybko znikną.

Pamiętaj, że szybka reakcja może uratować zdrowie, a nawet życie. Wiedza na temat miniudaru i jego symptomów jest dziś ważniejsza niż kiedykolwiek.